Okul Öncesi Dönem Çocukların Motivasyon Düzeyleri: Yaratıcı Düşünme Becerilerinin Yordayıcı Etkisi

Merve Yumurtacı; Saide Özbey

doi:10.62416/ijwb-51

Authors

Merve Yumurtacı Merve
Saide Özbey Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim Bölümü

DOI:

https://doi.org/10.62416/ijwb-51

Keywords:

Child, Motivation, Preschool Education, Teacher, Creative Thinking Skills

Abstract

This study was conducted to examine the creative thinking skills and motivation levels of preschool children according to various variables and to determine the relationship between children's creative thinking skills and motivation. In line with this general purpose, the study is an exploratory correlational design type research. The population of the study consists of 48-72-month-old children attending official independent kindergartens, nursery schools and private institutions affiliated to the Ministry of National Education in Etimesgut and Sincan districts of Ankara province in the 2023-2024 academic year. The sample of the study consisted of 400 children selected from the population by simple random sampling method. 'General Information Form', 'My Child's Creative Thinking: Adult Perception Scale (APS)' and 'Motivation Scale for Preschool Children (DMQ18)' were used as data collection tools. SPSS-25 package program was used for data analysis. In the findings obtained, it was concluded that children's creative thinking skills showed a significant difference according to mother and father's occupation, mother and father's education level, and teacher seniority (p<0.05). When the motivation levels of children were examined, it was concluded that there were significant differences in the social persistence sub-dimension of the scale according to age, in the gross motor persistence sub-dimension according to gender, in the high-level satisfaction sub-dimension according to gender and teacher seniority, in the cognitive persistence sub-dimension according to the number of siblings, birth order and school types, in the social persistence sub-dimension with adults according to school types, in the general competence sub-dimension according to school types and teacher seniority, and in the negative reaction sub-dimension according to teacher seniority (p<0.05). Mother's occupation education level and father's occupation and education level showed a significant difference between the overall motivation scale and all sub-dimensions on children's motivation levels (p<0.05). When the motivation levels of children were analyzed according to the duration of preschool education, family structure, mother's age, father's age, mother's education level and father's education level, no significant difference was observed (p<0.05). There is a positive and highly significant relationship between creative thinking levels and motivation levels (p<0.05). There are generally positive and moderately significant relationships (p<0.05). The findings show that preschool children's creative thinking skills positively affect their motivation.

References

Aktan, S. (2012). Öğrencilerin akademik başarısı, öz düzenleme becerisi, motivasyonu ve öğretmenlerin öğretim stilleri arasındaki ilişki. (Yayın No. 311843) [Doktora tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Aktemur Gürler, S. & Özbey, S. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların motivasyon düzeyleri ile sosyal becerileri ve problem davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(1), 587-602.

Aral, N. & Duman, G. (Ed.). (2014). Çocuklarda sanat ve yaratıcılığın gelişimi. Nobel Yayınevi.

Arda, L. (2016). Başarı odaklı motivasyon ölçeğinin ortaokul 8. Sınıf öğrencilerinde psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. (Yayın No. 447591) [Yüksek lisans tezi, Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Arıcı, S. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının ebeveynlerinin otantiklik düzeyleri ile çocuklarının yaratıcılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No. 571702) [Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Atay, A. D. (2014). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerinin ve üstbilişsel farkındalıklarının incelenmesi. (Yayın No. 372569) [Yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Ayden, C., & İşgüzar, S. (2016). Üniversite öğrencilerinin yaratıcılık düzeyleri ve motivasyonları arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2), 201-218. https://doi.org/10.18069/firatsbed.346924

Aydın, A. (2010). Eğitim psikolojisi gelişim-öğrenme- öğretim. Ankara: Pegem Akademi.

Aydın, A. R. (2019). Çocuk evlerinde yaşayan çocukların dil gelişim düzeyleri ile yaratıcı düşünme becerilerinin incelenmesi. (Yayın No. 587092) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Barışık, A. (2019). Ortaokul öğrencilerinin benlik saygıları ve yaratıcı düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: İstanbul ili örneği. (Yayın No. 547969) [Yüksek lisans tezi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Bekirler, A. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimine yönelik öz yeterlik inançları ile çocukların bilim motivasyonu arasındaki ilişki ve fen etkinlikleri uygulamalarının incelenmesi. (Yayın No. 763762) [Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Brody, D. L., Scheiner, E. Y., Dimri Ben Ari, M., Tzadok, Y., Van Der Aalsvoort, G. M., & Lepola, J. (2018). Measuring motivation in preschool children: A comparison of Israeli, Dutch and Finnish children. Early Child Development and Care, 190(2), 150- 160. https://doi.org/10.1080/03004430.2018.1459593

Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.

Caynak, S. (2024). Okul öncesi dönem çocuklarında uygulanan mutfak becerileri eğitiminin çocukların yaratıcılık düzeylerine etkisi. (Yayın No. 852700) [Yüksek lisans tezi, KTO Karatay Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Çakmak, A. (2005). Anasınıfına devam eden 6 yaşındaki köy ve kent çocuklarının yaratıcılıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Kırıkkale örneği). (Yayın No. 170315) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Çeliker, S. (2019). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden beş yaş çocuklarının yaratıcılık düzeyleri ile sosyal problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No. 598286) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Çeliköz, N. (2017). Okulöncesi dönem 5-6 yaş çocukların yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. Yıldız Journal of Educational Research, 2(1), 1-25.

Çiçekler, C. Y., Akyüz, E., Baydemir, G., Gönen, M., & Arslan, A. Ç. (2011). 5 Yaşındaki Çocukların Yaratıcılık Düzeylerinin İncelenmesi. Education Sciences, 6(1), 1185- 1195.

Çomak, Z. (2022). 60-72 aylar arasındaki çocukların yaratıcılıkları ile öz- düzenleme, duygu düzenleme ve davranış düzenleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No. 755851) [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Davaslıgil, Ü. (2007). [Ders notu]. Üstün zekâlıların eğitiminde yönetimsel önlemler, İstanbul Üniversitesi.

Deniş Çeliker, H., Tokcan A. & Korkubilmez, S. (2015). Fen öğrenmeye yönelik motivasyon bilimsel yaratıcılığı etkiler mi? Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30), 167- 192.

Dülger, A. (2019). Okul öncesi resimli çocuk kitaplarındaki illüstrasyonların çocukların yaratıcılık ve yaratıcı düşünme becerilerine etkisi. (Yayın No. 566997) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Eisenberg, N. (2010). Self-regulation and school readiness. Early Education and Development, 21(5), 681–698. https://doi.org/10.1080/10409289.2010.497451

Erdoğan, N. G. & Ünlüer, E. (2022). İlkokul 1-4 sınıf Türkçe çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin yaratıcı düşünme becerileri açısından incelenmesi. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 110-132. https://doi.org/10.55008/te-ad.1146008

Ergen, Z. G. ve Akyol, A. K. (2012). Anaokuluna devam eden çocukların yaratıcılıklarının incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(2), 156-170.

Erten Tatlı, C. (2017). Çocuklarda yaratıcı düşünme becerilerinin saptanması ve okul psikolojik danışmanlarının farkındalığının incelenmesi. (Yayın No. 468280) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Field, A. (2013). Discovering statistics using SPSS. SAGE Publications.

Fox, J. E. & Schirrmacher, R. (2014). Çocuklarda sanat ve yaratıcılığın gelişimi. (N. Aral & G. Duman, Çev.). İstanbul: Nobel Yayıncılık.

Gayret, H., & Yıldız Çiçekler, C. (2021). Okul Öncesi Eğitim Kurumuna Devam Eden 60- 72 aylar Arasındaki Çocukların Motivasyon Düzeyleri ile Yaratıcılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Journal of History School, 55, 3937-3959. https://dx.doi.org/10.29228/Joh.51819

Gedik, F. N. (2020). Anasınıflarında yabancı uyruklu akranlarıyla eğitim alan ve almayan çocukların dil gelişimi ve yaratıcı düşünme becerilerinin incelenmesi. (Yayın No. 638166) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

George, D., & Mallery, P. (2016). IBM SPSS statistics 23 step by step: A simple guide and reference. Routledge.

Gökaydın, N. (1998). Eğitimde Tasarım ve Görsel Algı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

Gökmen, A., & Çapan, A. S. (2019). 60-84 aylık çocuklarda yaratıcı problem çözme becerilerinin incelenmesi. International Primary Education Research Journal, 3(1), 1-9.

Gözübüyük, A. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının motivasyon düzeyleri ile baba- çocuk ilişkisi ve bağlanma biçimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No. 610543) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Güven, Y. & Karasulu Kavuncuoğlu M. (2020). Okul öncesi dönem çocukların yaratıcılık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 37-53.

Güven, Z. A. (2014). Ortaokul Türkçe derslerinde yaratıcı düşünme becerisinin kazandırılmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 1-22. https://doi.org/10.16992/ASOS.324

Harter, S. (1981). A new self-report scale of intrinsic versus extrinsic orientation in the classroom: Motivational and informational components. Developmental psychology, 17(3), 300- 312. https://doi.org/10.1037/0012-1649.17.3.300

İlğan, A., Canoğlu, Ö., Karamert, Ö., & Şensoy, Ç. P. (2018). Öğretmenlerin çocuk sevme düzeyleri ile öğretme motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kurumsal Eğitimbilim Dergisi, 7(4), 482-504. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13985

Kalaylı, A. (2021). Annelerin çocuk yetiştirme tutumları ile okul öncesi dönem çocuklarının motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No. 700904) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Kalaylı, A., & Gültekin-Akduman, G. (2024). Çocukların motivasyon düzeyleri ile annelerinin çocuk yetiştirme tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 14(1), 45-72. https://doi.org/10.23863/kalem.2023.256

Kara, A. (2007). Okul öncesi dönemde 5-6 yaş grubu çocukların yaratıcılık düzeylerini etkileyen faktörlere ilişkin öğretmen görüşleri. (Yayın No. 211385) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Kemple, K.M. & Nissenberg, S.A. (2000). Nurturing creativity in early childhood education: Families are part of it. Early Childhood Education Journal, 28(1), 67-71. https://doi.org/10.1023/A:1009555805909

Koyuncuoğlu, B. (2017). Anasınıfına devam eden dört beş yaş çocukların yaratıcı düşünme becerilerine duyu eğitim programının etkililiğinin incelenmesi. (Yayın No. 462538) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Köyceğiz, M., & Özbey, S. (2019), Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden Çocukların Motivasyon Düzeylerinin Problem Çözme Becerileri ve Öğretmenlerine İlişkin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Uluslararası Geleceğin Eğitimine Bakış Konferansı, 2-4 Mayıs 2019, Girne.

Lew, K., & Cho, J. (2013). Creativity analysis for smart specialist of the ubiquitous era. International Journal Of Smart Home, 7(4), 183- 194.

Manoy, J.T. & Sari, A. P. J. (2021). Students Creative Thinking Based On Motivation To Learn During Online Learning. E3S Web of Conferences, 328, 1-7. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202132806010

Morrison, G. S. (2004). Earlychildhood Education Today. Pearson Merril Prentice Hall.

Öncü, T. (2000). Anasınıfı (6 yaş) düzeyindeki çocukların şekilsel yaratıcılıklarının cinsiyet değişkeni açısından karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakülte Dergisi 40(1-2), 25-34.

Öner, Ş., & Özbey, S. (2023). Okul öncesi dönemdeki çocukların sosyal bilgiyi işleme becerileri ile motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Euroasıa Journal Of Socıal Scıences & Humanıtıes, 10(31), 109-128. https://doi.org/10.5281/zenodo.7942186

Özbey, S. (2018a). Okul öncesi dönem çocuklarının ahlaki değer davranışları ile motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(16), 1-15. https://doi.org/ 10.16991/inesjournal.1568

Özbey, S. (2018b). Okul öncesi dönem çocuklarında motivasyon ve öz düzenleme becerileri üzerine bir inceleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(65), 26-47. https://doi.org/ 10.16992/ASOS.13361

Özbey, S. (2022). Motivasyonun bileşenleri. S. Özbey ve H. E. Dağlıoğlu (Eds.), Erken çocuklukta motivasyon (s. 49-86). Nobel Yayıncılık.

Özbey, S. & Dağlıoğlu, H. E. (2017). Adaptation study of the motivation scale for the preschool children (DMQ18). International Journal of Academic Research, 4(2), 2348-7666.

Özkaya, N. G. (2020). Yaratıcı düşünme becerileri açısından 14 yaş çocuk resimlerinde teknolojik imgeler ve semantik çözümleme. (Yayın No. 644638) [Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Özsoy, Ş. Ö. (2023). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların yürütücü işlev becerileri ile motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No. 821313) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Öztunç, M. (1999). Yaratıcı düşünce üzerinde ailenin etkisi. (Yayın No. 74508) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Prieto, M. D., Parra J., Ferrando, M., Ferrandiz, C., Bermejo, M. R., & Sanchez, C. (2006). Creative abilities in early childhood. Journal of Early Childhood Research, 4(3), 277-290. https://doi.org/10.1177/1476718X06067580

Saçar, B. (2019). Ortaokul öğrencilerinin bilimsel yaratıcılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayın No. 592173) [Yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Sarıcı Bulut, S. (2022). Motivasyonu destekleyici rehberlik çalışmaları. Özbey, S. ve Dağlıoğlu E. H. (Eds.), Erken çocuklukta motivasyon (s. 239). Nobel Yayıncılık.

Seyis, S., Yazıcı, H. & Altun, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin motivasyonları ve duygusal zekaları ile akademik başarıları arasındaki ilişki. Milli Eğitim Dergisi, 43(197), 51-63.

Siper Kabadayı, G. (2019). Robotik uygulamalarının okul öncesi çocukların yaratıcı düşünme becerileri üzerine etkisi. (Yayın No. 584954) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Topçu, S. (2015). Üstün ve normal zihin düzeyine sahip öğrencilerde içsel-dışsal motivasyon ve benlik saygı düzeyi arasındaki ilişki. (Yayın No. 396619) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Tuncer, B. (2017). Okul öncesi dönemde eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerini etkileyen temel faktörler. (Yayın No. 491444) [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Türkmen, S. (2019). 60-72 aylık çocukların motivasyon düzeyleri ile duygusal zeka ve benlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No. 535023) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Uçar, A. M. (2021). Okul öncesi dönem çocuklarının ebeveyn-çocuk okuma etkinlikleri ile yaratıcı düşünme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No. 675690) [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Uzun, N., & Keleş, Ö. (2010). Fen öğrenmeye yönelik motivasyonun bazı demografik özelliklere göre değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 561- 584.

Ünal, G., Cambaz, H. Z. ve Akkaya, E. C. (2021). Motivasyon ile yaratıcılığın ortaokul öğrencilerinde bilişsel beceriler çerçevesinde incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 918-935. https://doi.org/10.31592/aeusbed.818521

Üstündağ, T. (2003). Yaratıcılığa yolculuk. Pegem Akademi.

Yaşar, M. C., & Aral, N. (2010). Yaratıcı düşünme becerilerinde okul öncesi eğitimin etkisi. Kurumsal Eğitimbilim Dergisi, 3(2), 201-209.

Yaşar, M. C., & Aral, N. (2011). Altı yaş çocuklarının yaratıcı düşünme becerilerine sosyo- ekonomik düzey ve anne baba öğrenim düzeyinin etkisinin incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 4(1), 137-145.

Yenilmez, K., & Yolcu, B. (2007). Öğretmen davranışlarının yaratıcı düşünme becerilerinin gelişimine katkısı. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18), 95-105.

Yıldırım, H.İ. & Karataş, F. (2018). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyonları üzerine bir araştırma. Cumhuriyet International Journal of Education, 7(3), 241–268. https://doi.org/10.30703/cije.423383

Yıldız, C. (2016). 60-66 aylık çocukların bakış açısı alma ve yaratıcı düşünme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No. 435218) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr

Yıldız, C., & Karaman, N. G. (2017). Creativity and perspective taking in early childhood period. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 50(2), 33-58. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001396

Yıldız, V., Özkal, N., & Çetingöz, D. (2003). Okul öncesi eğitimi alan ve almayan 7-8 yaş grubu çocuklarda yaratıcı potansiyelin değerlendirilmesi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(13), 129-137.

Yuvacı, Z. (2017). Okul öncesi eğitim alan 6 yaş çocuklarının yaratıcılık düzeylerinin öğretmenlerinin ve sınıf ortamlarının yaratıcılıklarına göre incelenmesi. (Yayın No. 486042) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr